Deze stromende leegte helpt mij om steeds weer in contact te komen met de voedende levensbron, de bron van van niet-weten en me verbonden te weten met het cirkelvormige bestaan.

 

wat weet ik van de vogel als ik zijn zingen niet versta         Willem Hussem

Er is zoveel gaande in de wereld. De nasleep van Covid, oorlog in Oekraïne, grote zorgen om klimaatveranderingen, energiecrisis, vluchtelingenstromen. Zoveel veranderingen, zoveel is ongewis. Het raakt ons op allerlei manieren in ons persoonlijke leven van alle dag. Het kan zo groot en veel zijn, ons machteloos doen voelen of juist woedend. Hoe hier als mens mee om te gaan?

Stefan Hertmans schrijft in zijn boek Verschuivingen hoe we in tijden van crisis steeds stelliger worden in ons spreken en hoe het omzichtige, tastende spreken steeds meer verdwijnt. Waardoor er meer en meer polarisatie ontstaat, meer vasthouden aan het eigen gelijk. Meer wij-zij. Terwijl we elkaar juist zo nu nodig hebben.

Al wandelend in het bos mijmerde ik over die stelligheid, hoe dan wel? Ik dacht ineens aan ‘de lege ruimte’ waarover in de Tao wordt gesproken. Thuisgekomen pakte ik het prachtige boekje de Tao van Wijsheid, de kunst van geven en ontvangen. Het boek gaat over Tao-mentorschap. Ik ben geen taoïste, maar dit boekje is een klein juweel wat me vaak geïnspireerd heeft. Het staat vol wijze lessen die je kunt toepassen in welke relatie dan ook; die van  leraar-leerling, therapeut-cliënt, ouder-kind, met familie, vrienden, op je werk.

Volgens de Tao is het belangrijk om de dualiteit te neutraliseren, Wu Ming. Het hele bestaan is cirkelvormig. Als mentor ben je ook een voortreffelijke leerling en de uitstekende leerling is tegelijkertijd een goede mentor. En daarnaast spreekt de Tao over het belang van ‘de lege ruimte van wijsheid’ Wu Ji.  Dat er, als mensen elkaar ontmoeten, een lege ruimte is tussen geven en ontvangen. Een plek ‘met de stroom mee’, een plek van ‘niet weten’.

“Diepgaande groei en verandering komen wanneer men bereid is om los te laten en gewend te raken aan ‘niet-weten’. Het loslaten van vooropgezette ideeën, van de neiging om te oordelen en aan problemen vast te houden: het is de bereidheid om te onderzoeken en te waarderen wat er is, met gerichte aandacht en vol vertrouwen.”

Mijn ervaring voor mezelf, en met de mensen die ik ontmoet in mijn praktijk, is dat als er een conflict of probleem met iemand is, dat meestal die open ruimte is verdwenen. Er is alleen nog een aanvallen, verdedigen, vasthouden aan eigen gelijk. Dat wordt vaak veroorzaakt door pijn, frustratie en onvermogen om echt naar de ander te kunnen luisteren.

De  oude Nederlandse gezegden: de waarheid ligt in het midden en spreken is zilver, zwijgen is goud, gaan over de kunst van het juist spreken. Niet toevallig is zowel in de joodse chassidische traditie als in het boeddhisme juist spreken een beoefening. Dat vraagt om open te kijken en luisteren naar wat zich aandient. Het te wegen in jezelf. En bij momenten te zwijgen, maar ook momenten waarop je je wel uitspreekt en handelt. Een ware levenskunst. Laten we elkaar steunen en bemoedigen in die beoefening in het leven van alle dag.

Alle goeds wens ik je in 2023

Mariejan